Elektrik sektöründeki başta yangınlar olmak üzere önemli sorunları, bu sorunların temelinde yatan nedenleri ve güvenli bir gelecek inşa etme adına atılması gereken adımları, İstanbul Elektrik Teknisyenleri Odası Başkanı Sayın Haluk Bozali anlatıyor. Mesleki hayatına elektrik teknisyeni olarak başlayan ve uzun yıllar elektrik proje, tesisat ve taahhüt alanlarında faaliyet gösteren ve 2022 yılından bu yana İstanbul Elektrik Teknisyenleri Odası'nın başkanlığını yürütüyor. Odanın en aktif başkanlarından biri olarak anılan Haluk Bey, özellikle elektrik kaynaklı yangınların tespitlerini, çözüm önerilerini ve projelerini anlattı.
Haluk Bey, son dönemde ülkemiz arka arkaya çok üzücü olaylar yaşadı. Özellikle elektrik kaynaklı yangınlar ve kazalar büyük can ve mal kayıplarına yol açtı. Bu tür olaylar gündeme geliyor ama kısa sürede unutuluyor. Örneğin geçtiğimiz ay Manisa Belediye Başkanı Sayın Ferdi Zeybek'in elim vefatında elektrik tesisatının önemi, kullanılan malzemelerin kalitesi konuşuldu. Siz de bu olaylar üzerine açıklamalar yaptınız. Bu olayların temelinde elektrik tesisatına dair hangi sorunlar yatıyor? Neler söylemek istersiniz?
Haluk BOZALİ : Elektrik artık hava ve su gibi insanların temel ihtiyaçlarından biri haline geldi. Elektrik teknolojisi sürekli gelişiyor; yeni buluşlar ve icatlar evlerimize girdi. Bu nedenle evlerimizde elektrikli cihazların sayısı hızla artıyor. Yeni çıkan ürünler çok. Bu yüzden ülke olarak vatandaşları elektriği doğru kullanma ve tehlikelerden korunma konusunda ciddi şekilde bilinçlendirmemiz şart. Biz de İstanbul Elektrik Teknisyenleri Odası olarak bu görevi üstlendik. Vatandaşlara ne yapmaları gerektiğini açıklayarak bilinçlendirmeye çalışıyoruz.
Ayrıca öğrencilerimize ve topluma çeşitli iletişim kanallarıyla ulaşıp elektriğin doğru kullanımı ve önemi hakkında eğitim veriyoruz. Şimdi şöyle söyleyeyim: Rahmetli Ferdi Bey'in olayında tespit edilen eksikliklere bakıldığında, kaçak akım rölesinin çalışmadığı ve ana hattaki koruma ekipmanlarının yerinde olmadığı anlaşılmış. Ancak burada rahmetli Ferdi Bey'in de hatası var. Artık bilmediğimiz veya yetkin olmadığımız, özellikle tehlikeli işlere asla müdahil olmamayı öğrenmeliyiz.
Örneğin, Avrupa'da insanlar bu konuda çok bilinçli; işi bilmeden "Ben hallederim" diye arızaya girmiyor, sigortanın atmış olduğunu söylüyorlar. Hiçbir şey anlamadan karışmıyorlar. Rahmetli Ferdi Bey de ne olduğunu tam bilemeden o makine dairesine girdi ve orası standartlara uygun değildi; fiziki eksiklikler nedeniyle başına böyle bir kaza geldi. Kendisine tekrar Allah'tan rahmet, yakınlarına başsağlığı diliyorum.
Fakat şunu unutmamalıyız ki, bu tür insanlar ülkemizin zenginlikleridir; ülke olarak onları yetiştirmek için büyük masraflar harcıyoruz. Biz de toplum olarak, tıpkı trafik ışığına kırmızıda geçmeyi içselleştirdiğimiz gibi, bu güvenlik kurallarını da aynı şekilde benimsemeliyiz.
Çok güzel bir örnek oldu. Peki, kalitesiz malzeme ve ürün kullanımından söz edelim. Bu konuda neler söylemek istersiniz?
HB: Hatalı tesisat uygulamaları sektörde maalesef en ciddi sorunlardan biridir. Bununla birlikte, Türk Standartları Enstitüsü'nün onay süreçlerindeki aksaklıklar ve denetimdeki eksiklikler de büyük problem.
Standartlara uygun olmayan ürünler onay sürecinden geçmeden piyasaya çıkabiliyor, denetim mekanizmalarında açıklar var. Bu durum hepimiz için ciddi güvenlik açığı demektir. Elektrik tesisatında doğru ürün seçmek ve kaliteli malzeme kullanmak çok önemli; ayrıca tesisatların periyodik bakımı ve denetimi mutlaka yapılmalı. Bu unsurlar eksik kalınca büyük riskler ortaya çıkıyor.
Peki, tespit ettiğiniz bu eksikliklere yönelik neler yapabiliriz? Üstesinden gelmek için nasıl adımlar atmayı planlıyorsunuz?
Bildiğiniz gibi, başkanlığınız süresince çok sayıda önemli proje hayata geçirdiniz. Özellikle gençlere yönelik düzenlediğiniz elektrikçileri yetiştirme yarışması büyük beğeni topladı; bu sayede bu yaşlardan itibaren mesleki bilinç ve tutku oluşturabiliyoruz.
Ayrıca değinmek istediğimiz bir başka konu var: korsan elektrikçiler. Günümüzde maalesef çoğu kişi ihtiyacı olduğunda çevresindeki tanıdık bir elektrikçiye başvuruyor; belgesinin olup olmadığını sorgulamadan. Bu konuda neler düşünüyorsunuz? İnsanlara bu tip durumlarda ne tavsiye edersiniz?
HB: Şimdi samimi olarak itiraf edeyim, 4 yıldır oda başkanıyım ama bugüne kadar bu konuda başvurmadığımız resmi kurum kalmadı. Her kurumla görüştük, yazılı başvurular yaptık. Ne var ki denetimlerde işleyiş hep aksıyor. Yapı denetim yasasında aslında devletin sorumluluğu müteahhitler ve yapı denetim şirketlerine devredildiği için kontrol sistemi zayıf.
Yapı denetimlerinin denetiminde, devlete kayıtlı ve diplomalı ustalar bulundurulması gerekiyor; ama mevzuat sadece kağıtta. Oysa ülke genelinde 2025 yılından beri tesisat kontrolleri yapıyoruz; bu süreçte ben ve ekip arkadaşlarım yaklaşık 150 yapıyı denetledik ve tek bir tane belgeli yetkili elektrikçiye rastlamadık. Oysa biz devlete kayıtlı, vergisini ödeyen, diploması olan profesyonel elektrikçileriz. Oda sicillerimiz var; ayrıca bizden elektrik işi yapabileceğine dair her yıl yenilenen "Serbest Tesisatçı Belgesi" veriliyor.
Yapılması gereken çok basit: İnşaata başlandığında, belediye binanın elektrik tesisatçısını mühendislere sorup belgesini kontrol etmeli. Üyelikler her yıl yenilendiği için, bir kazada işi yapamamışsa ertesi yıl yenileme yapılmaz. Maalesef yapı denetimleri bu konuda sınıfta kaldı; büyük ölçüde işlevsiz.
Sorumluluk belediyelere de düşüyor: Belediyeler, yapı ruhsatı dosyasında tesisatçının oda kayıt belgelerini görmek zorunda. Bununla ilgili yönetmelik ve imar kanunu zaten 1985'ten beri var, ama kimse bakmıyor. Kurumlara gittiğimizde personel, ücret vb. bahanelerle karşılaşıyoruz. Oysa unutmayalım; elektrik işi şaka değildir. En tehlikeli mesleklerden birisiyiz. Elektrik hayatın her anında var; insanlar 24 saat elektrikle iç içe. Biz çok dikkatli olmalıyız. Ama vatandaş bu işin ciddiyetini bilmiyor; bu nedenle yetişmiş teknisyenlerimiz var ve herkes görevini yapmalı. Ücretsiz Sunulan YES (Yekili Elektrikçi Servisi) ile Can ve Mal Kayıplarını Engelleyin!
Sizi sadece mesleki denetim değil, aynı zamanda toplum yararına projelerinizle de tanıyoruz. Oda olarak yürüttüğünüz güncel projeler neler? Özellikle "Yetkili Elektrikçi Servisi" yani YES uygulaması kamuoyunda büyük ilgi uyandırdı.
HB: Teşekkür ederim. Evet, biz bu işi yalnızca mesleki temsil olarak değil, topluma karşı bir sorumluluk olarak da görüyoruz. YES (Yetkili Elektrikçi Servisi) adını verdiğimiz uygulamayla vatandaşlarımız, evlerine gelen elektrik teknisyeninin gerçekten yetkili olup olmadığını sistem üzerinden kontrol edebiliyor. Tesisat kontrolü yaptırmak isteyen vatandaşlar çağrı merkezimize ya da sistemimize başvurarak randevu alıyor. Gönderdiğimiz teknisyen üzerinde kimlik kartı, tek tip kıyafet taşıyor ve tüm işlem kayıt altına alınıyor. Olası bir hasar durumunda ise sigorta devreye giriyor.
NS: Bu sistemin teknik denetim dışında sosyal bir tarafı da var sanırım?
HB: Kesinlikle. YES uygulaması aynı zamanda bir sosyal sorumluluk anlayışıyla çalışıyor. Elektrik tesisatlarının riskli olup olmadığını merak eden vatandaşlar, bizden ücretsiz tesisat kontrolü talep edebiliyor. Bu kontrolleri gönüllü teknisyen arkadaşlarımız yapıyor. Yani vatandaş, cebinden para çıkmadan, teknik açıdan güvenliğe kavuşmuş oluyor.
HB: Şu anda İBB ile entegrasyon sürecindeyiz. "İstanbul Senin" mobil uygulamasına entegre olmak üzereyiz. Temmuz ayında sistem tamamen faaliyete geçecek.Vatandaş telefonundan birkaç adımda başvurusunu yapabilecek. Bu hem bizim ekibimizin organizasyonunu kolaylaştıracak hem de vatandaşın YES'e ulaşmasını çok daha pratik hale getirecek.
Sadece denetim değil, sosyal fayda alanında da aktif olduğunuzu görüyoruz. Bu kapsamda YES'in başka hangi yönleri öne çıkıyor?
HB: YES yalnızca bir teknik hizmet değil. Aynı zamanda sosyal sorumluluk projesi. Vatandaşlar elektrik tesisatlarının güvenliği konusunda şüphe duyduklarında bizden "ücretsiz" kontrol talep edebiliyorlar. Bu kontrolleri gönüllü teknisyen arkadaşlarımız yapıyor. Bu sayede hem teknik riskler azaltılıyor, hem de toplumda elektrik güvenliği bilinci yaygınlaştırılıyor. Evet, hedefimiz de bu. Elektrik işleri artık 'bir tanıdık' üzerinden değil, belgeli ve sigortalı bir teknisyen eliyle yürütülmeli. YES sistemi tam da bu güveni sağlamak için kuruldu. Temmuz sonrası, İstanbul'un tüm ilçelerinde aktif olacak. Aynı anda farkındalık kampanyaları da başlatacağız.
ARTUKLU HABER AJANSI-İSTANBUL